به رغم منظوری پروژه برق دشت برچی؛ هنوز از برق خبری نیست

روزنامه ۸صبح
یافته‌های یک گزارش تحقیقی روزنامه ۸صبح در مورد پروژه برق دشت برچی کابل نشان می‌دهد که وزارت انرژی و آب، با وجود نهایی ساختن قرارداد ساخت استیشن‌های برق و انتقال برق به این منطقه با یک شرکت هندی، امضای قرارداد و آغاز کار این پروژه را از سه ماه به این سو به تعویق انداخته است.
دشت برچی یکی از منطقه‌های فقیرنشین در غرب کابل می‌باشد. ساختمان‌های مرکز شهر کابل جایی که میزبان بیشترین تعمیر‌های حکومتی است، شهرنو، وزیر اکبرخان، شیرپور، هوتل‌های تایمنی و ساختمان‌هایی در برخی مناطق مزدحم کابل، شب هنگام توجه هر بیننده را به خود جلب می‌کند. در حالی‌که دشت برچی در تاریکی به سر می‌برد.
هفته گذشته برایم از طرف روزنامه وظیفه داده شد تا در مورد مشکلات مردم دشت برچی از ناحیه برق گزارش تهیه کنم. روز چهارشنبه هفته گذشته ساعت ۶ شام تصمیم گرفتم که از نزدیک منطقه را ببینم.
دوکاندار‌های جاده دشت برچی آمادگی روشن ساختن دوکان‌های‌شان‌را می‌گرفتند که از موتر پیاده شدم.
یکی از دوکاندارها که خود را محمد رضا معرفی کرد گفت روشنی دوکانش توسط جنراتور‌های شخصی تامین می‌شود و ماهانه تا۵۰۰ افغانی به خاطر آن پول می‌پردازد.
به گفته او از برق جنراتوری شخصی فقط برای دو ساعت کار می‌گیرد.
رضا گفت با گذشت نه سال هنوز هم مردم دشت برچی از داشتن برق شهری محروم اند.
رضا گفت: «قبل از این می‌گفتند که برق کافی در کابل وجود ندارد اما حالا که برق ترکمنستان هم به کابل رسیده و وزارت انرژی وآب هم می‌گوید که ما فعلا در کابل برق کافی داریم، اما از این برق ما تا هنوز استفاده کرده نتوانستیم. ما از دولت می‌خواهیم که حداقل مانند دیگر شهروندان به ما هم کمی توجه کند و تا به کی ما در تاریکی زندگی کنیم و آخر ما هم حق داریم و از این کشور هستیم.»
مسوولان وزارت انرژی و آب گفته‌اند در حال حاضر ۵۰۰ میگاوات برق اضافی را که از کشور‌های آسیای میانه وارد کرده‌اند، در اختیار دارند.
مقام‌های وزارت انرژی و آب افغانستان گفته‌اند، تلاش‌ها به خاطر استفاده از منابع تولید برق در داخل کشور به شدت جریان دارد اما مشکلات امنیتی و زمانگیر بودن احداث بند‌های برق، این روند را با کندی مواجه ساخته است.
مسوولان گفته‌اند در حال حاضر احداث بیش از ۱۳۰ بند برق زیر مطالعه و بررسی قرار دارد و کار ساختمان پنج بند برق در مناطق مختلف کشور عملا در حال انجام است.
در حال حاضر افزون بر استفاده از برق‌های وارداتی، تولید برق در بنادر آبی کشور جریان دارد و در بخش‌هایی از افغانستان هنوز هم از برق‌های حرارتی و جنراتوری استفاده می‌شود.
نسیم یکی دیگر از باشندگان دشت برچی می‌گوید با این که دو سال پیش حکومت وعده کرده بود برای مردم دشت برچی برق توزیع می‌کند اما تاهنوز سرنوشت آن معلوم نیست.
نسیم در حالی که ناامیدی خود را از کار وزارت ‌انرژی و آب نمی‌تواند پنهان کند، می‌گوید: «امروز برق کابل به طرف میدان‌وردک می‌رود اما ما که در داخل شهر کابل و در پایتخت زندگی می‌کنیم، برق نداریم. تا زمانی که تعصبات قومی و مذهبی در سطح بالا وجود داشته باشد، وضعیت ما بهتر نخواهد شد. اسماعیل‌خان دو سال پیش به برچی آمد و به مردم وعده داد که برق ترکمنستان اگر آمد شما هم صاحب برق می‌شوید ولی حالا که برق ترکمنستان هم آمده و تمام مناطق کابل صاحب برق شده‌اند، معلوم نیست که مشکل وزارت انرژی و آب در مورد برق دشت برچی چیست؟ مشکل بودجه است؟ ناکارایی این وزارت است یا هم بهانه‌های دیگر.»
وزارت اقتصاد افغانستان چندی پیش اعلام کرد ارزیابی‌های آن‌ها نشان می‌دهد که برای ساخت بندهای برق به دوازده میلیارد دالر نیاز است.
وزارت انرژی وآب در کنفرانس کابل هشت میلیارد دالر را برای پیشبرد پروژه‌های توسعه‌ای خود در بخش‌های انرژی و آب در کنفرانس کابل پیشنهاد کرد.
بازسازی افغانستان جزو تلاش‌های بین المللی است که در ۹ سال گذشته ادامه داشته ولی به باور آگاهان مسایل اقتصادی، بخش‌های آب و برق کمترین رقم کمک‌های جامعه جهانی را به خود اختصاص داده است.
در زمانی که طالبان در افغانستان حاکمیت داشتند، ۶ درصد مردم از برق مستفید بودند، ولی اکنون با وجود میلیارد‌ها دالر کمک‌های بین المللی، فقط اندکی بیشتر از ده درصد مردم به برق دولتی دسترسی دارند.
بر بنیاد اظهارات مقام‌های وزارت اقتصاد افغانستان -که مسوولیت تدارکات برای قراردادهای پروژه‌های توسعه‌ای وزارت‌خانه‌ها را به عهده دارد- حکومت افغانستان پانزده میلیون دالر را برای ساخت استیشن‌های برق و انتقال کیبل‌های برق به منطقه دشت برچی کابل اختصاص داده بود.
نصیر احمد حکیمی، رییس دفتر خدمات بازسازی و انکشافی افغانستان وابسته به وزارت اقتصاد کشور می‌گوید این ریاست سه ماه پیش قرارداد پروژه دشت برچی را نهایی کرده و برای امضای قرارداد و شروع کار به وزارت انرژی وآب سپرده‌است.
به گفته حکیمی این دفتر تنها مسوولیت فراهم‌آوری تدارکات برای امضای قرار‌داد‌ها را به عهده دارد و چگونگی امضای قرار‌داد‌ها به عهده وزارت‌خانه‌های مربوط می‌باشد.
حکیمی در مورد پروژه برق دشت برچی گفت: «پروژه (دشت برچی) قبل از ماه حوت به اعلان رفت. در اواخر ماه حوت سال گذشته تقریبا هفت شرکت آمدند (درخواستی دادند) که در بین هفت شرکت، وزارت انرژی و آب فیصله کرد که هیچ یکی از این‌ها واجد شرایط نیست و از دفتر ما خواستند اعلان مجدد بدهیم. بار دوم ما اعلان دادیم. فکر می‌کنم شش یا هفت شرکت بازآمدند (درخواست دادند) همان بار ارزیابی را برای ما روان کردند، ارزیابی به نفع یکی از شرکت‌های هندی بود.» حکیمی افزود: «این (ارزیابی) را برای ما روان کردند و ما بازهم (ارزیابی) را چک کردیم که آیا درست است یا نه؟ چیزی که ما دیدیم و چیزی که آن‌ها روان کرده بودند، چون تیم تخنیکی بود، برای ما هم قابل قبول بود. روان کردیم به وزارت مالیه، طبیعی است که آن‌ها منظور کردند، طرف قبول آن‌ها هم واقع شد. باز به همان اساس ما مسوده قرار‌داد را به وزارت روان کردیم.»
بر بنیاد اسنادی که در اختیار روزنامه هشت صبح قرار گرفته است پروژه برق دشت برچی به تاریخ ۱۰/۱/۲۰۱۰ آفر‌گشایی شده، در تاریخ ۲۲/۲/۲۰۱۰ پیشنهاد‌های ارزیابی شده رد شده، و دوباره به اعلان گذاشته شده است.
اعلان مجدد به تاریخ ۱۰/۳/۲۰۱۰ صورت گرفته و در تاریخ ۱۹ آپریل ۲۰۱۰ آفرگشایی شده است.
بر اساس همین اسناد ارزیابی شده، وزارت انرژی و آب به تاریخ ۲۵/۵/۲۰۱۰ گزارش ارزیابی شده خود را به دفتر خدمات بازسازی و توسعه‌ای افغانستان مربوط وزارت اقتصاد ارایه کرده است.
حکیمی می‌گوید کمیسیون خاص تدارکاتی که در آن وزیران مالیه، اقتصاد و عدلیه حضور دارند پروژه دشت برچی را به تاریخ ۱۳/۶/۲۰۱۰ منظور کرده‌اند.
به گفته وی اداره آن‌ها پس از ارزیابی وزارت انرژی و آب مسوده‌ی قرارداد را به تاریخ ۶/۷/۲۰۱۰ به وزارت انرژی وآب سپرده است.
حکیمی می‌گوید وزارت انرژی وآب یکی از شرکت‌های هندی را برنده داوطلبی پروژه برق دشت برچی اعلام کرده بود ولی با گذشت سه ماه هنوز از سرنوشت قرار‌داد دشت برچی معلوماتی در دست نیست.
به گفته وی به اساس اطلاعات آن‌ها وزارت انرژی و آب در یک نامه‌ی رسمی برنده شدن شرکت هندی را اطلاع داده است.
حکیمی گفت: «چون این نامه را ایمیل کرده بودند به شرکت و برای ما هم نسخه کاپی آن را مانده بودند، ما دیدیم آن را. بعد از آن ما در جریان نیستیم که چرا قرارداد امضا نشد ومن نمی‌فهمم.» حکیمی افزود: «طبیعی است که پروژه، پروژه مهمی است و باید هم در مرحله اجرا قرار بگیرد. از طرف دفتر ما سه ماه قبل که مسوده قرارداد را به وزارت انرژی وآب روان کردیم، کار ما در همان جا خاتمه یافت. این قرارداد چرا امضا نمی‌شود ؟ این مشکلاتی است که باید از خود وزارت انرژی و آب پرسیده شود نه از ما.»
هر چند شمار دقیق ساکنان دشت برچی کابل مشخص نیست ولی مقام‌های پیشین شهرداری کابل گفته‌اند که نزدیک به یک میلیون تن در منطقه دشت برچی زندگی می‌کنند.
ساحه دشت برچی از پول سوخته ناحیه ۶ کابل شروع می‌گردد و تا دامنه‌های کوه قورغ و کمپنی را دربرمی‌گیرد.
هر چند تصدی توزیع برق به شهروندان کابل را سال گذشته یک شرکت نیمه دولتی به عهده گرفت ولی وزارت انرژی و آب مسوولیت تمام خدمات برق‌رسانی و آب‌رسانی را دارد.
برای بررسی ادعا‌های مطرح شده در این گزارش روز پنج‌شنبه به وزارت انرژی و آب رفتم.
مسوولان ریاست نشرات وزارت انرژی وآب پس از آن که خود را برای‌شان معرفی کردم، مرا به معینیت انرژی وآب راه‌نمایی کردند.
حوالی ساعت یازده بجه پیش از چاشت بود. مسوول دفتر معین انرژی وآب که خود را احمد خالد معرفی کرد، گفت: «امروز معین صاحب وقت ندارد و میتنگ(ملاقات) دارد. نمی‌تواند باشما صحبت کند.»
او شماره تیلفون خود را برای من داد و گفت با معین وزارت صحبت می‌کند و زمان مصاحبه را برایم می‌گوید.
چند ساعت بعد که یا مسوول دفتر معین تماس گرفتم، مسوول دفتراش از قول معین گفت که با ضیاگل سلجوقی، رییس پلان وزارت انرژی و‌آب مصاحبه کنم.
شماره تیلفون‌اش را به من داد. چند با که برای خانم سلجوقی تماس گرفتم تیلفون‌اش خاموش بود.
صبح روز شنبه هفته جاری بار دیگر با او تماس گرفتم. این بار به تماس من پاسخ داده نشد. یک خانم آن طرف خط بود. اما زمانی خود را معرفی کردم و گفتم در مورد پروژه برق دشت برچی صحبت می‌کنم، آن خانم به من گفت: «(خانم سلجوقی) در میتنگ هستند و معین صاحب خودشان جواب‌گو هستند.»
برای بار دوم برای دریافت دیدگاه وزارت انرژی و آب در مورد پروژه برق دشت برچی رفتم. در مراجعه دوباره به دفتر معین انرژی، مسوول دفتر وی بار دیگر برای من گفت: «معین صاحب در مورد پروژه دشت برچی معلومات کافی ندارد و تنها رییس پلان یعنی خانم سلجوقی هستند که می‌توانند معلومات بدهند.»
او مرا به دفتر رییس پلان وزارت انرژی و آب راهنمایی کرد. زمانی که به دفتر خانم سلجوقی در منزل دوم رسیدم، فردی که خود را سید راشد معرفی کرد گفت: «رییس صاحب نمی‌خواهند با کسی مصاحبه کنند، چون چند تن معین دارند و فعلا هم در میتنگ (ملاقات) با وزیر و دیگر مقام‌های این وزارت هستند.»
محمد اسماعیل خان از فرماندهان پیشین مجاهدین است که پس از برکناری از سمت ولایت هرات، در هفت سال گذشته پست وزارت انرژی وآب را به عهده داشته است.
هر چندسال گذشته برای بار دوم اسماعیل خان نتوانست برای احراز پست این وزارت رای نمایندگان پارلمان را به دست آورد ولی رییس جمهور بر خلاف قانون سرپرستی‌ها تاکنون او را به عنوان سرپرست نگهداشته است.
عملی نشدن پروژه‌های توسعه‌ای از سوی وزارت انرژی و آب از انتقاد‌هایی بوده است که همواره متوجه این وزارت بوده است.
پس از آن که مقام‌های وزارت انرژی و آب نخواستند با من مصاحبه کنند، تصمیم به ترک این وزارت گرفتم.
هوا گرم بود و تا چند ساعت دیگر وقت افطار فرا می‌رسید. به این فکر می‌کردم که مردمان دشت برچی یک افطار تاریک دیگر را خواهند داشت و سحر‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌هایی تاریک‌تر.