کل نیروهای آموزش دیده ارتش و پولیس افغانستان از مرز ۲۵۵ هزار تجاوز نمی کند، در حالی که این آمار ها بدون در نظر گرفتن مسایل دیگر چون؛ فرار سربازان، از صفوف ارتش و پولیس بیرون داده شده است.
روز دو شنبه بیست و پنجم میزان، مقامات ارشد حدود پنجا کشور جهان، در نشست گروه تماس افغانستان در شهر رم ایتالیا گرد هم آمدند. در این جلسه جنرال پیتریوس فرمانده عمومی ناتو در، آقای هالبروک نماینده خاص ایالات متحده آمریکا در امور افغانستان و پاکستان، زلمی رسول وزیر خارجه ، نماینده ویژه سازمان ملل در افغانستان، و نماینده گان بعضی کشورهای اسلامی ازجمله ایران در این نشست، برای چهار روز درباره ی آموزش نیروهای ا منیتی، و واگذاری امنیت از نیروهای ناتو به نیروها نظامی افغانستان را به بحث گذاشتند.
نیرو های ناتو در افغانستان در کنار سرکوب مخالفین، مسوولیت آموزش نیروهای افغانستان را نیز به عهده دارند. این روند تحت نظر جنرال ویلیام کالدویل به پیش می رود. در پیش بینی که آمریکایی ها داشت، قرار بود آموزش نیروهای افغانستان تا ماه می ۲۰۱۱ میلادی تکمیل گردد، و از آن به بعد خروج نیروهای خارجی از افغانستان شروع شود. این پیش بینی اما حالا با مشکل مواجه گردیده وبدین لحاظ خارجی ها یک بار دیگر اشتباه بزرگی را بدون بررسی جوانب مختلف مسایل امنیتی و همین طور آموزش نیروهای افغانستان، مرتکب می شوند.
حالا که ماه ها از این تصمیم می گذرد، تازه نیروهای ناتو متوجه شده اند که نیروهای امنیتی افغانستان با هزاران مشکل از جمله بی سوادی و نداشتن درک و فهم درست از مسایل امنیتی، روبرو می باشند. دقیق مانند اشتباه در مورد جنگ با طالبان. هر چند پس از شکست رژیم طالبان ایجاب می کرد که در قدم نخست، به موضوع آموزش نیروهای افغانستان و جوانب مختلف امنیت در افغانستان، توجه جدی صورت می گرفت، که نگرفت.
اشتباه کشورهای خارجی از ابتدا در این بود که مصارف هنگفت مالی را صرف برای نیروهای خارجی در نظر گرفتند و آموزش نیروهای افغانستان را به فراموشی سپردند. به طور نمونه مصرف ماهانه نظامیان آمریکایی در افغانستان در حدود ۵.۷ میلیارد دالر می باشد که با این حساب اگر از مصارف کل نیروهای ناتو با این میزان بسنجیم، ماهانه مصارف نظامی نیروهای ناتو در افغانستان در هر ماه باید ۸.۵۵ میلیارد دالر، و سالانه این میزان به ۱۰۲.۶ میلیارد دالر می رسد. در حالی که یک چهارم این مقدار پول می توانست تا چهار سال پیش نیروهای نظامی افغانستان را از نگاه کمیت و کیفیت به حد خود کفایی برساند و این بزرگترین اشتباه نیروهای ناتو در هشت – نه سال ماموریت شان در افغانستان است.
ظاهرا جنرال ویلیام کالدویل از این مشکل تاجای سر در آورده است، برای همین نیز به جلسه رم شرکت کرده است تا برای نماینده گان کشور های کمک کننده به افغانستان بگوید که برای آموزش نیروهای افغانستان مربی های بیشتری به افغانستان اعزام کنند. او به خبرنگاران گفته بود که اگر این مشکل حل نشود، نبود مربی در افغانستان به مفهوم عدم انتقال مسوولیت های امنیتی به نیروهای افغانستان است. وی تاکید کرده است که انتقال مسوولیت زمانی امکان پذیر خواهد بود که مربی های بیشتر برای آموزش نیروهای افغانستان، به این کشور فرستاده شود.
این اظهارات و نگرانی ها در حالی صورت می گیرد، که حامد کرزی چندی پیش گفته بود که نیروهای افغانستان تا سال ۲۰۱۴ قا در خواهند بود که مسوولیت امنیت افغانستان را به طور کامل به عهده بگیرند. و حالا به نظر می رسد، که این اظهارات نیز تا حدی با عجله صورت گرفته و اگر قرار باشد که آموزش نیروهای افغانستان به همین منوال به پیش برود، این کار نمی تواند عملی باشد.
با توجه به مشکلات افغانستان، به نظر می رسد که حدود پنج صد هزار نیروی نظامی برای تامین امنیت در افغانستان ضرورت است، در حالی که گزارش نهاد های امنیتی حاکی از آنست که تا هنوز ارتش افغانستان فقط در حدود ۱۳۶ هزارسربازونیروهای پلیس افغانستان نزدیک به ۱۱۹ هزارمیرسند. با این حساب کل نیروهای آموزش دیده ارتش و پولیس افغانستان از مرز ۲۵۵ هزار تجاوز نمی کند، در حالی که این آمار ها بدون در نظر گرفتن مسایل دیگر چون؛ فرار سربازان، از صفوف ارتش و پولیس بیرون داده شده است. بر اساس برنامه از پیش تعیین شده قرار است که تا جولای سال ۲۰۱۱ ارتش افغانستان به ۱۷۱ هزارو ششصد نفر و پولیس ملی به ۱۳۴ هزار نفر افزایش یابد.
و اما اشتباهات جامعه جهانی:
جامعه جهانی در ابتدا دچار یک اشتباه بزرگ استراتیژیک در مورد افغانستان به ویژه در مورد مسایل امنیت در این کشورگردید. در جلسه بن، برای افغانستان مسئله ورود نیروهای طالبان والقاعده از مزرهای طولانی این کشور با جنجالی ترین کشور منطقه یعنی پاکستان که درحدود ۲۴۰۰ کیلومتر میرسد با بی پروایی تمام گذشتند وبرای امنیت مرزها تنها هفتاد هزار نیروی نظامی در نظر گرفته شد؛ حال نتایج آن بی پروایی پس از نه سال، جنجال بر انگیز ترین و پر درد سر ترین موضوع، برای کشورهای عضو ناتو شده است.
اشتباه دوم این نیروها توجه نکردن به تمویل و تجهیز نیروهای بود که پس از این جلسه در افغانستان شروع به کار کرد. آمارها نشان می دهد که معاش هفتاد سرباز افغانستان معادل معاشی است که یک سرباز خارجی در افغانستان دریافت می کند، و طبیعی است که در چنین حالتی نمی توان انتظار داشت که این نیروها در مقابل گروهای مخالف دولت بجنگند، و یا از صفوف پولیس و ارتش کشور فرار نکنند.
اشتباه سوم نیروهای ناتو استراتیژی گرفتن وساختن؛ بود. یعنی نیروهای ناتو یک منطقه را از وجود طالبان پاک می کردند، یک مقدار هم بازسازی و کمک به مردم محل بعد از جنگ صورت می گرفت، و دوباره بدون این که توجهی صورت بگیرد، این منطقه به نیروهای امنیتی افغانستان سپرده میشد، که نه از تجهیزات لازم برخوردار بودند، و نه انگیزه لازم جنگی و دفاع از کشور را داشتند، و نه هم از معاش و آموزش لازم، بهره ای داشتند. برای همین است که طالبان در ۹ سال گذشته به راحتی توانستند بر نیروهای افغانستان و یا جاهای که توسط نیروهای ناتو پاکسازی شده، دو باره غلبه نموده و منطقه را در اختیار خود قرار دهند و در نهایت زمانبندی خروج نیرو های خارجی از افغانستان، که آن هم بدون بررسی و مطالعه دقیق اوضاع در افغانستان صورت گرفت.
هر چند زمان بندی که از سوی بارک اوباما برای خروج نیروهای آمریکایی صورت گرفت، در ابتدا سوالات و نگرانی های را در این مورد که حالا به یک مسئله ی جنجال بر انگیز، تبدیل گردیده است، بوجود آورد، اما محاسبات نیروهای ناتو این بود که تا سال ۲۰۱۱ می توانند به قدر کافی نیرو های افغانستان را آموزش بدهند. در آن زمان روزنامه های غربی این تصمیم را تکان دهنده توصیف کردند، روزنامه فارن پالیسی در یکی از شماره های خود گفته بود که: “آغاز خروج نیروهای آمریکایی از افغانستان با یک حقیقت تلخ به پیش می رود، یعنی نیروهای افغانستان از هیچ نگاه برای پذیرفتن مسوولیت های امنیتی خود آماده نیستند و این کار می تواند شکست آمریکا و ناتو را در افغانستان مشخص سازد”. اما در عوض نیروهای ناتو اظهار داشتند که برنامه آموزش نیروهای افغانستان را روی دست دارند و این کار در کوتاه مدت نتایج خوبی خواهد داشت.
در این کار مشکلات زیاد وجود دارد. اگر آموزش نیروهای افغانستان با سرعت به پیش برود، احتمال این وجود دارد که تعداد آنها با معیار های ناکافی و ناقص همراه گردد، چون نمی توان قبول کرد نیروهای که هنوز سواد کافی برای خواندن و نوشتن ندارند یک شبه تبدیل به قوی ترین و ورزیده ترین نیروهای نظامی منطقه گردند که بتوانند با تروریزم مقابله کنند. آمار های نشر شده نشان می دهد که بیشتر از چهل درصد نیروهای امنیتی افغانستان از داشتن سواد بی بهره اند، و یک بخش از این نیروها تازه زیر پوشش برنامه های سواد آموزی قرار می گیرند. در این صورت علاوه بر نارسایی ها در سیستم قضایی و حکومت داری افغانستان، پروسه ای ایجاد نیروهای افغانستان نه به یک پیشترفت، بکله به یک معما تبدیل خواهد شد، و این خود به خود آمریکا و متحدینش را به شکست در جنگ افغانستان نزدیک خواهد کرد.
می پذیریم که افغانستان امروزی با افغانستان ۹ سال پیش تفاوت های زیادی دارد، اما به این معنا نیست که قبول کنیم سیستم در افغانستان تغییر کرده است. از طرفی دیگر نیروهای ناتو نباید افغانستان را با عراق اشتباه بگیرند، افغانستان فاقد تمام زیر ساختهای حکومت داری، سیستم امنیتی و اقتصادی است. افغانستان نیاز به پشتوانه قوی اقتصادی و امنیتی دارد که نه با این درآمد و نه هم با این نیروی امنیتی این نیاز ها بر آورده می گردد. و از طرفی هم ناتو باید بداند که کشورهای منطقه وازجمله ایران وپاکستان؛ به هر صورت ممکن تلاش می کنند، اوضاع در افغانستان خراب باقی بماند ونظام امنیتی افغانستان، یک نظام فرسوده، بیمار و ضعیف باشد، که این نه به نفع افغانستان است و نه هم به نفع جامعه جهانی.
افغانستان ۹ سال پس از جنگ آمریکا برضد تروریسم، همچنان از بسیاری مشکلات غیرقابل حل نظامی چون افزایش شورشهای متمرکز در مناطق روستایی رنج می‌برد. پناهگاههای امن برای شورشیان در پاکستان بخصوص در مرزهای این کشور با افغانستان رو به افزایش است، ضعف و ناتوانی دولت افغانستان در انجام ماموریتهای امنیتی و عمرانی‌اش این مشکلات را مضاعف کرده و لازم به یاد آوریست که تجارت مواد مخدر و تخریب زیرساختها در این کشور در حال افزایش است.
افغانستان باید کمک جدی شود و به نیازهای شهروندانش پاسخ گفته شود، با فساد و تجارت مواد مخدر مقابله جدی صورت گیرد. همین طور سیاستمداران، پالیسی سازان و استراتیژیستهای امریکا و ناتو باید این حقیقت را بپذیرند که امنیت در افغانستان باید توسط افغانستانی ها تامین گردد، این کار نیاز به سرمایه گذاری درست و لازم بالای نیروهای این کشور دارد و در این میان حکومت افغانستان باید به متحدین نظامی این کشور بگوید که چگونه روند آموزش برای نیرو های افغانستان لازم است، در غیر آن ماموریت فعلی بین المللی در افغانستان با ناکامی همراه خواهد شد.