صد و سی و یک سال پیش (۱۸۹۲م) در چنین روزی (۲۵ سپتمبر) با ورود غلام حیدرخان چرخی به ارزگان که مجموع لشکر ایلجاری و منظم تحت فرمان وی فقط در ارزگان به صد هزار نفر می‌رسید و مسلح به صد پایه توپ هم بود که در کوبیدن قلعه‌ها از آن استفاده می‌کردند، ارزگان که به تعبیر امیر عبدالرحمن “اصلی ترین و محکم‌ترین مرکز هزاره” و “مرکز دایره اشرار” به حساب می‌آمد، سقوط کرد. از آن تاریخ به بعد سیاست تصرف زمین‌ها، اخراج و آوارگی در ابعاد وسیع آغاز گردید و به مدت ۱۲ سال ادامه داشته است.
در این روز یاد قربانیان گوناگون، نسل کشی و پاک‌سازی قومی آن دوره را گرامی می‌داریم.
به یاد می‌آوریم رنج فراوان بازماندگان آن‌ها که صد و سی و یک سال است، زندگی شان را تحت تاثیر شدید نابرابری، رنج بی‌وطنی قرار داده است و هم‌چون فلسطینی آواره، پراکنده در گوشه‌های مختلف جهان در داخل و خارج زندگی می‌کنند .
-به یاد می‌آوریم آوارگی و کشتار مجدد آن دسته از بازماندگان را که از بهار ۱۳۵۸ تا ۱۳۸۸ که به صورت پراکنده و نقطه‌ای در این مناطق وسیع ( جاهایی چون شوی، بایلوغ ، بیتمور، شیره، دلغنه، کمیسو، دایه، هوطی، لرزآو، خاکیران، بکی، دهن آشوره، شیغجی، سنگو، پالو، سرتنگی، باغچار، بازارکهنه، تینه سیدو و بلنه سیدو، … ) در وضعیت نابرابر و تبعیض آشکار در سرزمین پدری‌شان زندگی می‌کردند، آواره‌تر و پراکنده‌تر شدند.
– به یاد می‌آوریم رنج و درد مردم جوی نو را که با بیل و کلنگ خود این جوی مهم را با شکافتن کوه و زدن تونل نیم قرن پیش آباد کردند و بعد با انگشتان دست خود زمین پر از سنگ آن را به کشت‌زارهای حاصل خیز و باغات شکر پاره تبدیل کردند اما امروز در معرض کشتار زنجیره‌ای و آتش انداختن به مال و منال‌شان قرارگرفته‌اند اما امید خویش را از دست نداده‌اند و مقاومت می‌کنند.
درود می‌فرستیم به روان هفده قربانی کشتارهای زنجیره‌ای “جوی نو” در دو سال اخیر