بامیان، موزیمی بدون بازدید کننده”نگاهی به جایگاه و مشکلات گردشگری در بامیان”

نویسنده: محمد مظفری

مشکلات
توسعه‏ی گردشگری و تبدیل آن به یک صنعت در بامیان، با مشکلات زیادی روبه‏رو است. عدم توجه به این منطقه‌ی باستانی از گذشته تا به امروز باعث شده است که هیچ‏یک از معیارهای و ابزارهای تبدیل شدن به یک شهر توریستی را نداشته و گردشگری در افغانستان تبدیل به یک صنعت نگردد و مردم و دولت به آن به عنوان یک راه درآمد مطمئن و پرسود نگاه نکنند.

اولین مشکل در راه رشد و توسعه‌ی گردشگری و تبدیل شدن آن به یک صنعت، راه‌های ارتباطی بامیان است.
راه‌های ارتباطی بامیان یکی از نامناسب‌ترین و پرمخاطره‌ترین راه‌های ارتباطی در بین ولایت‌های افغانستان است. به دلیل کوهستانی بودن بامیان، اکثر مسیرهای رسیدن به آن از کوه‌ها و دره‌ها عبور می‌‌کند. سرک‌هایی که در حقیقت پیاده رو بوده و در اکثر جاها با عبور زیاد موتر و در برخی از جاها نیز با کار مردم محل توسط بیل و کلنگ گسترش یافته و از پیاده‌رو تبدیل به موتر رو گشته‌اند.

این راه‌های باریک، نامناسب و پرمخاطره با عبور از دره‌ها و پرت‌گاه‌ها همه‌ساله شاهد حوادث زیادی بوده و باعث وارد شدن خسارت‌های جانی و مالی فراوان برای ساکنان بامیان می‌شود. این وضعیت خود محرومیت این ولایت از گذشته تا به امروز را حکایت می‌کند. از نه سال گذشته تاکنون کار ساخت سرک کابل بامیان بارها و بارها به تعویق افتاد و بودجه‌ی آن بازگردانده شده است. گرچه در حال حاضر بخشی از این سرک ساخته شده اما هنوز کار آن به اتمام نرسیده است.

مشکل دیگر در مورد راه‌های ارتباطی، امنیت آن است. گرچه خود بامیان یکی از امن‏ترین ولایت‏های کشور است و از نظری امنیتی در داخل آن هیچ مشکلی نه برای گردشگران داخلی و نه برای گرشگران خارجی وجود ندارد، اما به دلیل مرکزی بودن بامیان و عبور راه‏های رسیدن آن از ولایت‏های ناامن، باعث شده است که علاقمندان به بامیان و آثار باستانی و طبیعی آن از سفر به این ولایت و بازدید از این مکانها صرف‌نظر کنند.
این مشکلات نه تنها باعث کاهش علاقه و جذب گردشگران به این ولایت شده بلکه باعث مشکلات زیادی برای ساکنین آن نیز شده است.

راه هوایی نیز به دلیل نبود میدان‌ هوایی استاندارد و مجهز، گزینه‌ی خوبی برای رسیدن به بامیان نیست.

امروزه کشورهایی که به گردشگری اهمیت زیادی می‌دهند و آن را به یکی از مهمترین راه‌های درآمد برای خود تبدیل کرده‌اند، سعی می‌کنند بیشترین خدمات را به گردشگران ارائه نمایند و راه‌های ارتباطی به مناطق گردشگرپذیر را به بهترین نحو و با بهترین کیفیت در اختیار گردشگران قرار دهند. این کشورها گزینه‌های مختلفی را در اختیار گردشگران قرار می‌دهند تا به هرطریق و به هروسیله‌ای که گردشگران، علاقمند باشند به مقصد‌شان برسند. چون گردشگری یک امر سلیقه‌‌ای است نه یک ضرورت و نیاز، بنابراین رضایت گردشگران در این صنعت بسیار مهم، حیاتی و یک نیاز برای توسعه‏ی گردشگری است و برای این کار باید گزینه‌های مختلفی در اختیار گردشگران قرار گیرد تا تعداد بیشتری با توجه به سلیقه‌های متفاوت جذب آن شود.

سرک‌، راه آهن، خطوط کشتی رانی و راه‌های هوایی مهمترین راه‌های ارتباطی هستند که امروزه استفاده می‌شوند. هرچه تعداد این راه‌ها برای رسیدن به مکان‏های گردشگری بیشتر باشد، موفقیت در جذب گردشگر نیز بیشتر است. گرچه به طور طبیعی بامیان نمی‌تواند خطوط کشتی‌رانی داشته باشد اما از سه راه دیگر نیز محروم است. محرومیت به این دلیل که با توجه به شرایط، نیازها و ضرورت‌ها این یگانه راه ارتباطی بامیان یعنی راه زمینی، نیاز خود مردم ساکن این ولایت را برطرف نمی‌کند چه برسد به رفع نیازهای سلیقه‌ای گردشگران خارجی. بامیان برای رشد گردشگری و تبدیل آن به صنعتی پرسود باید از هرسه راه ارتباطی که می‌تواند در اختیار داشته باشد، استفاده کند.

مشکل دیگری که گردشگران بعد از رسیدن به این ولایت با آن روبه‏رو هستند، نبود مکان مناسب برای بود و باش است. نبود هتل‏های مناسب و کافی یکی از عمده‏ترین مشکل گردشگران در این ولایت است. دولت و بخش‏های خصوصی در این مورد توجه جدی نداشته و گردشگرانی که بعد از مشکلات زیاد خود را به آنجا می‏رسانند، نمی‏توانند مکانی مناسب برای بودوباش و استراحت بیابند.

نبود بروشور و راه‌نما همراه با عکس و آدرس مکان‌های تاریخی و دیدنی یکی دیگر از مشکلاتی است که گردشگران علاقمند با آن روبه‌رو هستند. به گفته‌ی یکی از بازدیدکنندگان از این ولایت، بامیان بدون شناسنامه است. «صبح بامیان تصورات من را باطل کرد … نه دکه مطبوعات داشت و نه محل فروش نقشه توریستی و نه راهنما و بروشورها و پوسترها و تصاویر جاذبه های توریستی. با اندک گشت و گذار به بازارک مختصر و خسته از سرمای زمستان دهها درجه زیر صفر تصدیق کردم که بامیان مکانی است بدون شناسنامه و تذکره.»۴

گردشگرانی که با تحمل همه‌ی سختی‌های راه، خود را به آنجا می‌رسانند و نبود مکان مناسب برای بود و باش را تحمل می‌کنند به دلیل نداشتن نقشه‌ی مکان‌های دیدنی و تاریخی و نداشتن اطلاعات لازم از این مکان‌ها، نمی‌توانند از همه‌ی آن‌ها دیدن کنند و فقط از مکان‌هایی که بسیار معروف و مشهور است مثل بند امیر و جای بت‌های تخریب شده دیدن می‌کنند.

آنچه گردشگران بیش از هرچیز در بدو ورد به مقصد نیازدارند، یک راهنمای جامع و کامل از هتل‌های موجود، مکان‌های تاریخی، تفریحی و طبیعی قابل بازدید است. این کار علاوه بر بروشورها، کتاب‌چه‌های راهنما و پوسترها، باید توسط دفتری که مسؤولیت راهنمایی گردشگران را به عهده دارد، انجام شود تا گردشگران به راحتی بتوانند مکان‌های مورد نیاز و علاقه‌ی خود را بیابند و از آن دیدن کنند. کتابچه‌های راهنما و بروشورهای آثار باستانی و تفریحی حکم تذکره‌ی این مکان‌ها را دارد که بدون آن ناشناخته باقی خواهند ماند.

عدم توجه به آثار باستانی بامیان
بی‏توجهی به آثار تاریخی بامیان، امری عادی و عمومی است. از مردم محل تا مسؤولان محلی و دولت، همه‏وهمه به این آثار تاریخی بی‏توجه هستند. حفاری‏های خودسرانه از سوی مردم و باندهای قاچاق آثار تاریخی و قاچاق آن‏ها به خارج از کشور، مهم‏ترین نگرانی دوست‏داران این آثار هستند. نبود مکانی مناسب برای نگهداری آن عده‏ از آثاری که توسط مراجع رسمی کشف می‏شوند و نیز توسط تعدادی از مردم فرهنگ دوست به مسؤولان محلی تحویل داده می‏شود، دیگر مشکلی است که ناشی از عدم توجه مسؤولان به این آثار می‏باشد.

بامیان با وجود اینکه مهمترین ولایت باستانی و تاریخی کشور با داشتن ده‏های مکان تاریخی و هزارن اثر باستانی است، هنوز از داشتن یک موزیم محروم است. نداشتن یک موزیم برای شهری با این غنامندی آثار باستانی، ضعف و مشکل بزرگی است که این ولایت با آن روبه‏روست. آثاری که توسط حفاران و محققان آثار باستی طی تحقیقات و حفاری‏ها به‏دست می‏آیند و نیز آثاری که مردم عقلاقمند به حفظ آثار این ولایت به دست آمده و خواهان تحویل آن به بخش‏های مسؤول هستند، به دلیل نبود مکان مناسب در معرض نابودی قرار می‏گیرند و آثاری که قرن‏ها طیبعت آن را برای ما نگهداری کرده و در اختیار ما قرار داده، با بی‏توجهی و نبود مکانی مناسب از بین می‌روند و نسل‏های آینده این بی‏توجهی را هرگز نخواهد بخشید که ثروتی ابدی را با یک بی‏توجهی نابود کرده‏ایم.

به گفته‏ی جواد ضحاک، رئیس شورای ولایتی بامیان، «در بامیان موزیمی نیست … آثار تاریخی بامیان وقتی کشف می شوند در اتاق‏های قفل شده نگه داری می‏شوند و هیچ کسی آن‏ها را نمی‏بیند، مثل این که در زیر زمین دفن شده باشد» آقای ضحاک به کوتاهی دولت در این زمینه اشاره می‌کند و می‌گوید: « در سال‏های گذشته وعده هایی مبنی بر ساختن ساختمان موزیمی برای بامیان از سوی مقامهای ارشد دولت مرکزی داده شده بوده، اما هیچ یک از این وعده ها تا حال عملی نشده است.

منبع: روزنامه ی افغانستان

شبکه ی سرتاسری مردم هزاره