فدراسیون فرهنگی غرجستان به این باور است که:- ملا فیض محمد کاتب هزاره پدرتاریخ معاصرافغانستان درآستانه ختم کشتارجمعی ونسل کشی مردم هزارهء سرزمین غرجستان استبداد زده ودیگراقوام محروم کشوربوسیلهء امیرعبدالرحمن خون آشام ودرزمان سلطنت امیرحبیب الله پسرعیاش ومستبداومیزیست که هنوززخمهای خونین استبداد خشن وضد انسانی امیرمستبدوپسر ش التیام نیافته بودوخرید وفروش جامعه هزاره غرجستان به صفت برده وغلام مانند گذشته ادامه داشت.
اما کاتب هزاره بادرک وشناخت عمیق ازنظامهای استبدادی وضد انسانی آنزمان به دربارامیرحبیب الله بحیث کاتب ومیرزا راه یافت و برای افشای مظام امیران وقت چهارجلد ازتاریخ معاصرافغانستان رابا ادبیات وبیان شیوا با وجود فشارهای گوناگون از طرف امیر حبیب الله واطرافیانش نوشت وکاتب مسولیتش را دربرابرمردم درد دیده و عذاب کشیده هزاره و دیگر اقوام محروم کشور فراموش نکرد ودردام فریب درباریان گرفتارنگردید چون کاتب هزاره ازمتن جامعه به خون تپیده و به تاراج و اسارت رفته قامت کشیده بود. ومیخواست با استبداد بجنگد وازمسخ حقایق جلو گیری کند ، تا جنایتهای نظام های استبدادی را برای نسلهای آ ینده به تصویربکشد وفریادهای مرد م قتل عام شده و به اسارت رفته اش را منعکس نماید.کاتب هزاره دردربار امیرهمواره ، به خاطر هزاره بودن ، افکار و اندیشه مترقی اش، به خاطرتحریف نکردن تاریخ مرد مش مورد اذیت – آزارو تحت تعقیب قرار داشت .
فیض محمد کاتب هزاره اززمرهء آن روشنفکران وپژو هشگرانیست ، که با شرح زوایای تاریک و مرموز تاریخ افغانستان ،که تاریخ را به منبع آ گاهی و شناخت برای انسانها تبدیل کرد ه است کاتب با و جود نبود آزادی بیان ، بازهم تو انست ستمهای انجام شده بر مرد مش را ثبت تاریخ کند ، کاتب روشنفکر آینده نگر و مبارزنستوهی بودکه با قلمش ، قلب ، قامت و هستی جهل واستبداد را در برابر چشمان شان افشا و برملا میکرده است ملا فیض محمد کاتب هزاره آثار پر شماری نوشته است که برخی منتشر و برخی تا کنون توفیق چاپ نیافته است.کاتب هزاره را میتوان یکی از پرکارترین و دقیق‌ترین تاریخ‌نویسان افغانستان دانست که حجم تالیفات کاتب به بیش از شش هزار صفحه و آثار کتابت شده اوبه بیش از ده هزار صفحه بالغ می گردد.
سراج التواریخ مهمترین اثر تالیفی فیض محمد کاتب میباشد که از کارهای ایام پختگی و تجربه های زندگانی او است، و”سراج التواریخ در چهار جلد نوشته شده است و درجلد اول وقایع سالهای حاکمیت خاندان محمدزایی و جلد دوم تاریخ حاکمیت دوست محمد خان تا سقوط محمد یعقوب خان را در بردارد که در زمان حاکمیت امیر حبیب الله در کابل به چاپ رسیده است.
جلد سوم سراج التواریخ مربوط به وقایع زمان تسلط امیر عبداالرحمن خان است که مهمترین و بزرگترین بخش این کتاب است که در ۸۶۲ صفحه در سال ۱۳۳۳ قمری به چاپ رسید. جلد چهارم سراج التواریخ که مربوط به وقایع حکمروایی امیر حبیب الله خان میشود هرگز توفیق چاپ پیدا نکرد و یک نسخه ازاین کتاب فعلادرآرشیف ملی نگهداری میشود. فیض محمد کاتب هزاره، مورخ مشهور و پدر تاریخ معاصر افغانستان که با نوشتنآثار ما ند گار رویداد های سیاسی و اجتماعی را بواقع بینانه ترین شکل ممکن برای نسلهای بعد از خودش در قالب الفاظ به ترسیم کشیده است. کاتب هزاره ، عالم ، مورخ و مبارزهدف مندی ونمادی از نبوع استعداد ، تعهد، اخلاص، ایثار واستواری مردم افغانستان است .
فیض محمد کاتب هزاره فرزند محمد وکیل از طایفه محمد خواجه قریه زرد سنگ ولسوالی قره باغ ولایت غزنی در ۱۶ رمضان ۱۲۷۹ قمری به دنیا آمدکه بعدا ، بازماندگان طایفه محمد خواجه به ولسوالی ناهورولایت غزنینقل مکان نمودند. ملا فیض محمد کاتب هزاره تحصیلات ابتدائی را درمکتب‌خانگی محل و سپس برای ادامه تحصیل به قندهار، لاهور، کابل و نجف رفت و دانش‌های متداول روزگار، مانند حکمت، لغت، نجوم، حساب و جبر را آموخت و زبانهای پشتو، عربی، اردو و انگلیسی را هم به اندازه نیاز فراگرفت.
فدراسیون فرهنگی غرجستان عقیده دارد که:- جامعه هزارهء ساکنان غرجستان کهن وتاریخی افغانستان کنونی در کنارمبارزین ملی سایراقوام گوناگون کشورتعداد زیادی از مبارزین سیاسی– اجتماعی وفرهنگی رادر مبارزات دادخواهانه برضد نظامهای خاندانی وتک قومی مانند کاتب هزاره برای جامعه بلا کشیده واستبدادزده کشورتقدیم نموده اند. ولی نقش ماندگارو تعویض نا پذیرچند تن ازشخصیتها و نخبگان سیاسی وفرهنگی جامعه هزارهء سرزمین غرجستان را درسطح کل کشور نمیتوان نادیده گرفت که کاتب هزاره نیز از زمره همین چهره های ماندگاروتعویض ناشدنی دربعد تاریخ نویسی و سیاسی درسطح ملی کشورمیباشد و شهید غازی عبدالخالق هزاره که جان شیرینش را برای نجات مبارزین ملی از زیرساطور نظام دیکتاتوری نادرشاه بخطر انداخت و سردمدارنظام استبداد خاندانی و نماینده استعماررا با جوانمردی و شهامت از بین برد.
شخصیت سیاسی اجتماعی و رهبر بی بدیل جامعه هزاره شهید عبدالعلی مزاری یکی دیگر از چهره های تابناک و تعویض نا پذیر جامعه هزار است که بخاطر تحقق عدالت اجتماعی –برایری حقوق زن – حضوربرابر اقوام متناسب با شعاع وجودی نفوس شان دردولت- مشارکت ملی و ایستادگی دربرابر زورگوئی و مخالفت علیه تبعیض وتعصب نژادی و تغیرات در ساختار ادارهء دولتی رزمید و جان شیرینش را درین راه قربانی نموده است و سلطانعلی کشتمند یکی دیگر از شخصیتهای ماندگار و تعویض ناپذیر جامعه هزاره درساحه سیاسی – اداره وحکومت داری خوب به مقام عالی صدارت عظمی افغانستان است که تقریبا بعد از سه قرن اولین شخصیت سیاسی جامعه هزاره بود که برای یک دهه در شرایط بسیار بحران شدید اقتصادی و ادامه جنگ با درایت و شایستگی کامل درین مقام کار نمود که همگان استعداد کاری و اداره شایسته شان را از میان تمامی صدر اعظمان چند دهه اخیر تحسین میکنند وازموفقترین و با درایت ترین صدر اعظمان شش دهه اخیر یاد می نمایند که درهنگام تصدی ایشان برحکومت و مقام عالی صدارت عظمی باوجود تداوم شرایط دشوار جنگ و بحران – فساد اداری درکشور موجود نبود ومردم–از درایت و استعداد حکومت داری خوب ایشان تقدیرمیکردند.
فدراسیون فرهنگی غرجستان باوردارد که:- فیض محمد کاتب هزاره پدر تاریخ افغانستان- شهید غازی عبدالخالق هزاره – شهید راه حق و عدالت عبدالعلی مزاری و سلطانعلی کشتمند چهار شخصیت ماندگار و تعویض ناپذیر وچهره های تاریخ سازان جامعه هزاره و مربوط به تمامی مردم افغانستان هستند که برای اعتلای مردم کشور خدمات فراموش ناشدنی را انجام داده اند.
هشتاد مین سالروز درگذشت فیض محمد کاتب هزاره، مورخ مشهورپرکارودقیق النظرترین تاریخ نویس معاصرافغانستان رحلتش برهمه مردم – روشنفکران وفرهنگیان وطن تسلیت با د. خاطرهء تابناکش گرامی و یا دش جاویدان باد .
شورای رهبری فدراسیون فرهنگی غرجستان دراروپا — ۱۲- ماه- جنوری سال -۲۰۱۱ – م